ลักษณะของห้องปฏิบัติการปลอดภัย มีดังนี้

• มีการจัดการความเสี่ยงที่เหมาะสม กล่าวคือสามารถป้องกันและรับมือกับอุบัติเหตุได้ ส่วนที่มีข้อจำกัดในการจัดการ ผู้ปฏิบัติต้องทราบข้อจำกัดนั้น ๆ และจัดเตรียมมาตรการรองรับที่ถูกต้อง เพียงพอ
• มีการดำเนินงานที่เป็นไปตามเกณฑ์พื้นฐานความปลอดภัย
• มีการผนวกเรื่องความปลอดภัยให้เป็นส่วนหนึ่งของงานประจำ ซึ่งหมายถึงความปลอดภัยต่อตนเอง ต่อผู้ปฏิบัติงานโดยรอบ และต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม
• มีการสภาพความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการเป็นระยะ ๆ เพื่อเป็นการกระตุ้นเตือนต่อความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นใหม่

(อ้างอิงจาก คณะกรรมการความปลอดภัยด้านเคมี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.  ระบบการจัดการความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.  กรุงเทพฯ: ศูนย์ความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ศปอส.), 2560.)

ESPReL Checklist เป็นเครื่องมือสำหรับประเมินสภาพความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการด้านเคมีและระบบประมวลผล พัฒนาโดยศูนย์ความเป็นเลิศด้านการจัดการสารและของเสียอันตราย และสถาบันวิจัยสภาวะแวดล้อม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย สนับสนุนโดยสำนักงานคณะกรรมการวิจัยแห่งชาติ (วช.) 2557 (คู่มือและแบบประเมิน ESPReL)

การยกระดับความปลอดภัยเป็นวงจรของการพัฒนาซึ่งอาจพิจารณาได้เป็น 3 ระดับ ตามลำดับ ดังนี้

• ระดับพื้นฐาน โดยใช้ ESPReL Checklist เป็นเครื่องมือสำรวจสภาพการจัดการความปลอดภัยว่า มีจุดแข็ง จุดอ่อน มากน้อยเพียงใดในแต่ละด้าน โดยเริ่มต้นจากการแก้ไขจุดอ่อนต่างๆ จนผ่านเกณฑ์พื้นฐานได้ทั้งหมด จึงถือได้ว่าประสบความสำเร็จในการสร้างให้เกิดความปลอดภัยระดับพื้นฐาน
• ระดับต้นแบบ เป็นการพัฒนาองค์ประกอบของความปลอดภัยที่เป็นจุดแข็ง ทั้งในภาพรวมหรือเฉพาะด้านของแต่ละองค์ประกอบ โดยการทำให้องค์ประกอบของความปลอดภัยเกิดขึ้นจนเห็นเป็นรูปธรรมทั้งกระบวนการและผลผลิต
• ระดับมาตรฐานชาติ/สากล หากห้องปฏิบัติการสามารถดำเนินการให้มีระบบบริหารจัดการความปลอดภัยเพื่อรักษาความเป็นต้นแบบให้ต่อเนื่องและยั่งยืนตามกระบวนการ PDCA และสามารถดำเนินการตามขั้นตอนที่กำหนดในมาตรฐานชาติซึ่งเป็นที่ยอมรับได้ด้วย ก็จะถือว่าห้องปฏิบัติการนั้นยกระดับจนมีความปลอดภัยเป็นระดับมาตรฐานชาติ/สากล

บันได 3 ขั้น แสดงการยกระดับความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการ

(อ้างอิงจาก คณะกรรมการความปลอดภัยด้านเคมี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.  ระบบการจัดการความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.  กรุงเทพฯ: ศูนย์ความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ศปอส.), 2560.)

รูปธรรมของห้องปฏิบัติการปลอดภัย เป็นส่วนสำคัญยิ่งในการยกระดับความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการ ซึ่งอาจจำแนกเป็นรูปธรรมของกระบวนการและรูปธรรมของผลผลิต ดังตารางข้างล่างนี้เพื่อเป็นตัวอย่างของการพัฒนาให้เกิดความปลอดภัยขึ้น

(อ้างอิงจาก คณะกรรมการความปลอดภัยด้านเคมี จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.  ระบบการจัดการความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.  กรุงเทพฯ: ศูนย์ความปลอดภัย อาชีวอนามัยและสิ่งแวดล้อม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย (ศปอส.), 2560.)

จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยมีห้องปฏิบัติการวิจัยจำนวนหนึ่งที่มีการดำเนินงานพัฒนาและยกระดับความปลอดภัยในขั้นต่างๆ จากระดับพื้นฐานด้วยการใช้ ESPRel Checklist ยกระดับโดยการแก้ไขและยกระดับเป็นห้องปฏิบัติการปลอดภัยระดับต้นแบบเฉพาด้านและแบบครบทั้ง 7 องค์ประกอบ และดำเนินการพัฒนาอย่างต่อเนื่องจนได้การรับรองเป็นห้องปฏิบัติการตามมาตรฐานระบบการจัดการด้านความปลอดภัยของห้องปฏิบัติการที่เกี่ยวกับสารเคมี (มอก. 2677 - 2558, เล่มที่1 และเล่มที่ 2) ซึ่งเป็นความสำเร็จและความก้าวหน้าที่น่าภาคภูมิใจ มีดังนี้